Rozwód z tzw. orzeczeniem o winie polega na przeprowadzeniu postępowania rozwodowego przez sąd zakończonego ustaleniem który z małżonków ponosi winę za rozkład pożycia małżeńskiego. Sąd może odstąpić od określania małżonka winnego tylko wtedy, kiedy obie strony się na to godzą, potocznie zwany jest rozwód za porozumieniem stron. W przypadku, kiedy chociażby po jednej ze stron postępowania pojawi się wniosek o orzeczenie winy sąd może wydać wyrok, w którym ustali winę jednego małżonka, ale także – czego nie wszyscy mają świadomość – winę obojga małżonków. Między innymi z tego powodu rozwód z orzeczeniem o winie niesie za sobą jednocześnie szansę na całkowite „zwycięstwo”, jak i ryzyko niesatysfakcjonującego rozstrzygnięcia niezależnie od tego, jaką stronę zajmujemy w trakcie postępowania. Chcesz się dowiedzieć się więcej na temat rozwodu bez orzekania o winie oraz kiedy do niego dochodzi, przeczytaj artykuł „Rozwód bez orzekania o winie”.
Rozwód z orzeczeniem o winie – jakie są najczęstsze przesłanki?
W przypadku gdy przynajmniej jeden z małżonków chce uzyskać rozwód z orzeczeniem o winie, sąd musi ustalić, który z nich ją ponosi. Przez winę za rozkład pożycia rozumiane jest takie zachowanie małżonka (zarówno działanie jak i zaniechanie), które narusza reguły określone przepisami prawa lub zasadami współżycia społecznego oraz prowadzi do trwałego i zupełnego rozkładu pożycia małżeńskiego.
Warto pamiętać, że aby stwierdzić winę, zachowanie małżonka musi być zawinione, a więc uzależnione od jego woli. Nie będzie można zatem przypisać winy małżonkowi, który poważnie zachorował (fizycznie czy też psychicznie) co doprowadziło do rozpadu małżeństwa. Wówczas nie mamy do czynienia z zawinionym zachowaniem tego małżonka. Natomiast, jeśli chodzi o przypisanie winy, to nie jest ono konieczne, aby orzec, że małżonek miał zamiar doprowadzenia do rozpadu małżeństwa. Wystarczy tylko, że ma on możliwość przewidzenia skutków swojego postępowania i.
W jakich sytuacjach można mówić o winie małżonka za rozpad małżeństwa? Do najczęstszych powodów (katalog ten nie jest zamknięty) należą:
– zdrady: fizyczna ale i zaangażowanie psychiczne lub tzw. pozory zdrady,
– różnego rodzaju uzależnienia,
– celowy brak przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny,
– poniżanie,
– przemoc fizyczna, psychiczna, ekonomiczna
– marnotrawienie pieniędzy,
– odmowy współżycia,
– nielojalne postępowanie wobec współmałżonka.
Natomiast winy małżonka nie można stwierdzić w takich sytuacjach, jak:
– brak możliwości współżycia z powodu choroby jednego z małżonków,
– agresywne zachowanie małżonka spowodowane chorobą psychiczną, chyba że małżonek świadomie nie podejmuje leczenia.
Należy pamiętać, że wina rozkładu pożycia nie jest stopniowalna. Jednym z najczęściej zadawanych pytań jest, czy sąd może przykładowo orzec o winie jednego małżonka w 90%, drugiego zaś w 10%? Otóż nie, nie może. Albo zawinione zachowania leżą po stronie jednego z małżonków, albo obojga – bez znaczenia w jakich proporcjach. Z tego powodu celowym jest korzystanie przy przygotowaniu i prowadzeniu procesu z pomocy profesjonalnego pełnomocnika.
Jakie są zalety rozwodu z orzeczeniem o winie?
Rozwód, w którym sąd orzeka o winie współmałżonka za rozpad małżeństwa, poza poczuciem zwycięstwa i satysfakcją małżonka niewinnego, niesie za sobą również konsekwencje prawne. Jakie?
Główną i najbardziej odczuwalną konsekwencją jest obowiązek alimentacyjny między rozwiedzionymi małżonkami. Małżonek, który został uznany za wyłącznie winnego rozpadu małżeństwa, jest pozbawiony prawa do żądania od swojego byłego niewinnego małżonka alimentów, nawet jeśli znajdzie się w niedostatku, a więc nie będzie miał żadnych środków na pokrycie swoich podstawowych potrzeb. Natomiast małżonek niewinny ma prawo żądać zasądzenia przez sąd alimentów od małżonka wyłącznie winnego, nawet jeśli nie znajduje się w niedostatku. W tej sytuacji może powołać się na pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego na skutek orzeczenia rozwodu. W praktyce oznacza to, że małżonek, który zgodnie z wyrokiem z orzeczeniem o winie jest „niewinny”, może otrzymać znacznie wyższe alimenty niż w przypadku, gdyby sąd:
– nie orzekał w wyroku rozwodowym o winie stron,
– orzekł, że oboje ponoszą winę za rozpad małżeństwa.
Jeśli chodzi o wysokość alimentów przyznanych małżonkowi niewinnemu, sąd bierze pod uwagę jego usprawiedliwione potrzeby oraz to, jak wyglądała sytuacja materialna w małżeństwie. Może on również otrzymać alimenty nawet jeśli sam zarabia na swoje utrzymanie – wystarczy tylko, aby rozwód z orzeczeniem o winie skutkował pogorszeniem sytuacji życiowej tego małżonka, a wysokość żądanych alimentów była uzasadniona jego usprawiedliwionymi potrzebami.
Jak długo trwa rozwód z orzekaniem o winie?
Postępowanie sądowe w sprawie o rozwód, w której sąd orzec ma o winie stron, może trwać zdecydowanie dłużej niż postępowanie, w którym takiej winy się nie ustala. W przypadku rozwodu z orzeczeniem o winie strony często powołują znaczną ilość świadków, których sąd musi przesłuchiwać na okoliczność przyczyn rozpadu związku małżeńskiego oraz zachowania się małżonków wobec siebie, czasem pojawiają się także biegli specjaliści. Wiele godzin przesłuchań, dowodów czy ekspertyz sprawia, że sąd dysponuje obszerniejszym materiałem dowodowym, który musi poddać analizie. Czas trwania postępowania zależy więc od stopnia skomplikowania sprawy, liczby świadków oraz nowych okoliczności, które mogą pojawić się w jego trakcie. Co więcej, najczęściej mamy do czynienia z sytuacją, w której jeden z małżonków jest niezadowolone z wyroku rozwodowego i po wyroku sądu I instancji składa apelację. Warto zatem do czasu trwania całego postępowania doliczyć dodatkowy czas na postępowanie apelacyjne.
Przymierzając się do rozwodu z orzeczeniem o winie, dobrze rozważyć powyższe kwestie i wziąć pod uwagę wszelkie ewentualne korzyści oraz wady takiego sposobu zakończenia małżeństwa, aby podjąć najlepszą dla siebie, świadomą decyzję.
Autor: Adwokat Monika Szkurłat
