Alimenty na dziecko – wszystko co chciałbyś wiedzieć

Czym są alimenty na rzecz małoletniego dziecka?

Alimenty na dziecko to okresowe (comiesięczne) i obligatoryjne świadczenie stanowiące udział osoby zobowiązanej w kosztach utrzymania osoby uprawnionej. Najczęściej ustala się alimenty na rzecz małoletniego dziecka, jednakże nie tylko. Prawo do otrzymywania alimentów przysługuje również innym osobom: dzieciom pełnoletnim, małżonkowi po rozwodzie, zwrot kosztów utrzymania matki dziecka w okresie porodu i połogu i inne. O tych sytuacjach będzie można przeczytać o tym w osobnym artykule. 

Alimenty na małoletnie dziecko reguluje Kodeks rodzinny. Obowiązek płacenia alimentów na dziecko ustala się przeważnie w wyroku rozwodowym oraz wyroku w postępowaniu alimentacyjnym. Jednak zdarza się to także w orzeczeniu o zabezpieczenie alimentów w czasie trwania któregoś z powyższych postępowań. Warto o tym pamiętać – prawo do otrzymywania środków utrzymania przysługuje już w czasie procesu. Wymaga to jednak wówczas złożenia w tym zakresie specjalnego wniosku i odpowiedniego jego uzasadnienia.

Kogo dotyczy obowiązek alimentacyjny na dziecko?

Obowiązek płacenia alimentów obciąża zarówno matkę, jak i ojca, którzy widnieją w akcie urodzenia dziecka. Warto także zaznaczyć, że w dalszej kolejności można ich dochodzić także od dziadków małoletniego. Dzieje się tak jeśli alimentów nie można uzyskać od zobowiązanego rodzica. Ponadto, muszą zostać jeszcze spełnione określone ku temu warunki.

Nie istnieją kalkulatory alimentów czy tabele, w oparciu o które sąd przyznaje alimenty w określonej wysokości. Rozmiar alimentów zależy od dwóch czynników. Pierwszy to potrzeby dziecka, drugi to kwestia możliwości finansowych ich zaspokojenia przez rodziców. Do zakresu potrzeb dziecka zaliczyć należy wydatki takie jak wyżywienie, zakup odzieży, edukacja, leczenie, zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych. Ponadto, wlicza się również wyjazdy wypoczynkowe, zajęcia dodatkowe oraz inne wydatki wynikające z rozwoju czy indywidualnych uzasadnionych potrzeb dziecka. Ważne, by wydatki te były uzasadnione dla wieku oraz adekwatne do poziomu życia rodziców. W zakresie możliwości majątkowych i zarobkowych należy wziąć pod uwagę nie tylko to, jakie zarobki zobowiązany rodzic osiąga faktycznie. Istotne jest przede wszystkim, jakie ma możliwości (wykształcenie, uprawnienia, posiadany majątek) by te zarobki mogły pokryć potrzeby dziecka. 

Do kiedy płaci się alimenty na dziecko?

W przypadku alimentów nie została wyznaczona granica wiekowa, po przekroczeniu której przestają one przysługiwać. Alimenty na dziecko są mu należne, dopóki dziecko nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie. Zatem rodzice mają obowiązek dostarczać swojemu dziecku środki należne do utrzymania i wychowania, nawet wtedy, gdy dziecko ukończyło 18 rok życia, ale nadal kontynuuje edukację i nie posiada żadnych własnych źródeł dochodu. Kiedy dziecko osiąga taki etap życia, że potrafi utrzymać się samodzielnie, należy podjąć działania w celu uchylenia obowiązku alimentacyjnego. 

Chcąc wszcząć postępowanie o alimenty należy złożyć pozew. Pozew składa jeden z rodziców jako przedstawiciel ustawowy dziecka do sądu właściwego według miejsca zamieszkania małoletniego. Podobnie jak przy pozwie o rozwód nie istnieje gotowy wzór dokumentu, który należy przedłożyć w sądzie. W zależności od konkretnej sytuacji pozew będzie zawierał różne informacje. Z tego względu, że zarówno koszty utrzymania i wychowania każdego dziecka są inne, jak i inne są możliwości majątkowe i zarobkowe każdego z rodziców. W tej sytuacji dobrze jest skorzystać z porady i wsparcia adwokata doświadczonego w sprawach z zakresu prawa rodzinnego i opiekuńczego. Będzie on wiedział, jakie istotne informacje zawrzeć oraz doradzi, w jaki sposób odpowiednio je zaprezentować. 

Ile wnoszą alimenty na dziecko?

Jak wskazano powyżej, nie ma uniwersalnej kwoty alimentów adekwatnej do wieku dziecka. Jest tak ponieważ wysokość alimentów jest uzależniona od dwóch istotnych przesłanek: usprawiedliwionych potrzeb tj. kosztów utrzymania i wychowania dziecka oraz możliwości majątkowych i zarobkowych rodzica, na którego zostanie nałożony obowiązek alimentacyjny. Nie istnieje również kwota minimalna ani maksymalna alimentów. Jak w takim razie wyliczyć wysokość alimentów na dziecko?

W pierwszej kolejności należy zebrać i zsumować wszystkie usprawiedliwione koszty utrzymania i wychowania dziecka. Na liście będą zatem widniały pozycje takie jak na przykład: wyżywienie, zużycie mediów, odzież i obuwie na cały rok, książki, zabawki, internet. Jak również opłaty za zajęcia dodatkowe, logopedę, fryzjera, leczenie prywatne, sprzęt sportowy, suplementy czy wyjazdy wakacyjne. Wypisując te pozycje na liście należy uwzględnić także informację o kosztach. 

Warto pamiętać, że alimenty nie są ustalane raz na zawsze i mogą być podwyższane oraz obniżane stosownie do zmieniających się okoliczności. Zawarty w pozwie wniosek o podwyższenie lub obniżenie alimentów powinien być precyzyjnie uzasadniony oraz udokumentowany potwierdzeniami zakupu, paragonami, a najlepiej imiennymi fakturami.

Zmniejszenie alimentów na dziecko jest możliwe, gdy dojdzie do istotnego obniżenia możliwości majątkowych i zarobkowych strony zobowiązanej do płacenia alimentów. Są to przypadki niezdolności do pracy, utraty pracy wskutek likwidacji pracodawcy lub przestoju w pandemii. Ma to zastosowanie również w przypadku istotnego obniżenia samych kosztów utrzymania dziecka. Takim przykładem jest sytuacja, w której dziecko kończy prywatną placówkę i rozpoczyna naukę w szkole państwowej.

Co z alimentami na dorosłe dziecko?

Wcale tak nierzadko, jak mogłoby się wydawać, mamy do czynienia z alimentami na pełnoletnie dziecko. Alimenty na dziecko studiujące lub alimenty na dorosłe dziecko uczące się należne są do czasu aż zakończy ono naukę w systemie dziennym i podejmie pracę. Jednak taką, która będzie umożliwiać mu samodzielne pokrycie swoich kosztów utrzymania.

Jeśli dziecko osiągnęło pełnoletniość i nie kontynuuje nauki, alimenty co do zasady się nie należą. Jest tak dlatego, ponieważ obowiązek alimentacyjny rodziców trwa do momentu osiągnięcia przez dziecko zdolności do samodzielnego utrzymywania się. Jak widać nie jest to równoznaczne z osiągnięciem pełnoletności przez dziecko. Warto wspomnieć, że w tym przypadku ważna jest również chęć do dalszej nauki. Poza tym mają znaczenie również rzeczywisty czas poświęcany na naukę oraz indywidualne predyspozycje. 

Przykładowo w sytuacji, gdy dziecko jest pełnoletnie i posiada już odpowiednie przygotowanie do pracy, ale zaniedbuje studia, obowiązek płacenia alimentów przez rodziców ustaje. Istnieje jednak wyjątek. To sytuacja, gdy dorosłe dziecko posiada orzeczenie o niepełnosprawności uniemożliwiające zarobkowanie. Wówczas obowiązek alimentacyjny może trwać również długo po uzyskaniu przez dziecko pełnoletności. Dlatego też pełnoletnie dziecko uczące się w trybie  zaocznym, powinno rozpocząć już pracę zawodową i samodzielnie się utrzymywać. 

Chcąc zakończyć płacenie alimentów na dorosłe dziecko należy złożyć pozew o uchylenie wniosku alimentacyjnego. Dokonuje się tego w sądzie rejonowym właściwym ze względy na miejsce zamieszkania dziecka bądź dzieci.